|
Nieregularny
TYGODNIK OGRÓDKOWY nr 5/2013 (88) 24 marca 2013 r.
|
||||
|
W całej Polsce zima, a u nas w Poznaniu 18 stopni ciepła (18 na plusie, jak mówią niektórzy dziennikarze, z czego się śmieję). Jednak muszę wyjaśnić, że te 18 to jest w domu i to przy grzejniku. Dzisiaj na dworze ("na polu" dla Małopolan) było chyba z 12 stopni poniżej zera. Nie pamiętam takiego marca. Żeby przez dwa czy trzy tygodnie leżał śnieg i trzymał mróz? Klawiatura zasypana śniegiem, procesor zwalnia od zimna, a komputer się trzęsie. Kilka zapożyczonych lub moich, typowo wielkanocnych haseł: a) Bałwanek wielkanocny. b) Zając i baranek będą w tym roku ze śniegu. c) Choinkę na Wielkanoc już ubrałeś? d) Jak na Gwiazdkę, to jest śliczna pogoda. e) Ze święconką pojedziemy sankami. f) Coraz bliżej do następnej zimy. Chyba wiosny w tym roku nie będzie, od razu przyjdzie lato. Niestety, ta pora roku skraca się. Ze dwa, trzy lata temu sasanki zakwitły i natychmiast kwiatki zostały ususzone upałami. ***** Jak ja nie cierpię srok! Złapałbym i po jednym piórze wyrywał wszystko z ogona. Do wyjmowania aluminiowych tabliczek już się przyzwyczaiłem, choć nie podoba mi się. Ale w początkach marca zakwitł mi jedyny pełny rannik zimowy. Jednak kwiatek znalazłem obok reszty roślinki precyzyjnie przycięty. To mogła być tylko sroka. ***** Co można więc napisać, kiedy rośliny też na szczęście przykryły się śniegową pierzynką? Zajrzę do archiwum i skorzystam z materiału o goryczkach wiosennych nadesłanego przez pana Dagoberta Drosta. Jest to tłumaczenie z flamandzkiego tablica autorstwa Hermana Mylemansa (http://www.gentians.be). Pan Dagobert ani ja nie mieliśmy zdjęć wielu goryczek, więc w odpowiedniej kolumnie zostały umieszczone odwołania do innych stron internetowych. *****
|
||||
|
Gatunek, podgatunek: |
Gentiana verna
|
Gentiana verna subsp.verna
|
Gentiana verna subsp.balcanica
|
|
|
Fotografia |
|
|
||
|
Pochodzenie
|
Góry Europy, Chiny, Rosja 320 - 3660 m |
Alpy, Pireneje, Bałkany 320 - 3500 m |
Bałkan, Turcja, była Jugosławia, Bułgaria, Albania, Grecja 1800 - 2250 m |
|
|
Rozety |
tak |
tak |
tak |
|
|
Liście: |
miękkie |
miękkie |
miękkie |
|
|
- kształt |
+ 2-3 x dł. niż szer. + 3-8 mm szer. + lancetowate, wąskoeliptyczne + wierzchołek ostry + krawędź z małymi brodawkami lub rzęskami + widoczny nerw śr. |
+ 2-3 x dł. niż szer. + 3-8 mm + lancetowate, eliptyczny + wierzchołek szpiczasty + widoczne 3 nerwy |
+ szerokojajowate + < 2 x dł. niż szer. |
|
|
długość |
8-20 mm |
7-20 mm |
|
|
|
osadzone |
|
|
|
|
|
kolor |
zielone |
zielone |
zielone |
|
|
Kielich (calyx): |
||||
|
łodyga |
+ liści łod. 1-3 par, + górne (2 do 3 x) mniejsze, |
+ 1-3 par liści, + ku wierzchołkowi mniejsze, |
|
|
|
kształt |
+ 12-22 mm długie, + skrzydełka na zgięciu, + rurka urnowata 4-7 mm szer. |
+ 10-20 mm, + skrzydełka 1-2 mm + urnowate |
+ urnowaty + skrzydełka 2 mm |
|
|
działki |
+ 4-5 mm długie, + lancetowate, + wierzchołek z wyostrzonym szpicem, |
+ 3-6 mm długie, + lancetowate i szpiczaste, |
|
|
|
kolor |
jasno zielononiebieski z białą kreską w każdym wcięciu (sinus), |
zielony, |
ciemno purpurowy, |
|
|
Korona (Corolla) |
|
|
|
|
|
długość |
15-25 mm, |
15-25 mm, |
28-37 mm, |
|
|
kształt |
+ talerzykowaty, |
+ talerzykowaty, |
+ talerzykowaty, |
|
|
kolor |
+ głęboko niebieski o delikatnie żółto zielonej rurce, + biały środek, |
+ lazurowo niebieski, + biały środek, |
+ zielono niebieski, |
|
|
Plisy (plicae) |
+ 1,5-2,5 mm, + brzeg z 2-5 ząbkami, |
|
|
|
|
Łatki (petal)
|
+ jajowate, tępe (> 90 ), + 8 do 10 mm dł., + wierzchołek ostry, + podstawa wąska, + 5 szt. |
+ jajowate, tępe (>90), + lekko skręcone 7-12 mm, dł. + 5 szt. |
+ wierzchołek tępy, + 5 szt. |
|
|
Chromosomy |
x=14 |
2n=2x=24,28, x=12,14 |
2n=2x=30,x=15 |
|
|
Stanowisko |
słońce, półcień |
słońce, półcień |
słońce, półcień |
|
|
Gleba |
wapienna, neutralna/ wilgotna |
wapienna, neutralna / wilgotna glina |
wapienna/ przepuszczalna |
|
|
Wysokość/Kwiat |
2-20 cm/ 5-9 |
3-10 cm/4-6 |
10 cm |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gentiana verna
|
Gentiana verna subsp.verna
|
Gentiana verna subsp.balcanica
|
|
|
|
|
|
||
|
Gatunek, podgatunek |
Gentiana verna subsp.pontica |
Gentiana verna var.angulosa |
||
|
Foto |
|
|||
|
Pochodzenie
|
Centr. i Wsch.Bałkan, Kaukaz, Armenia, Ałtaj, 1830 - 3660 m |
Azja Mniejsza, Kaukaz, Syberia, Mongolia ~ 3300 m |
||
|
Rozety |
tak |
tak |
||
|
Liście: |
miękkie |
miękkie |
||
|
- kształt |
+ 2 x dł. jak szer. + szerokojajowate, tępe (> 90) |
+ 3 do 4 x dł. jak szer. + lancetowate, eliptyczne + wierzchołek szpiczasty |
||
|
długość |
20-50 mm |
10 20 mm |
||
|
osadzone |
|
naprzeciwlegle |
||
|
kolor |
ciemnozielone |
|
||
|
Kielich (calyx): |
||||
|
łodyga |
|
+ liście łodygowe mniejsze |
||
|
kształt |
+ skrzydełka 2-4 mm |
+ 5 wybitnych skrzydełek 4 mm scalonych z kielichem |
||
|
działki |
|
+lancetowate szpiczaste |
||
|
kolor |
|
|
||
|
Korona (Corolla) |
||||
|
długość |
30-35 mm |
|
||
|
kształt |
+ talerzykowaty |
+ talerzykowaty |
||
|
kolor |
+ głęboko niebieski + biały środek |
+ niebieski + biały środek |
||
|
Plisy (plicae) |
|
|
||
|
Łatki (petal)
|
+ tępe (> 90) + 5 szt. |
+ jajowate + 10-16 mm dł. + 5 szt. |
||
|
Chromosomy |
2n=30 |
2n=30 |
||
|
Stanowisko |
słońce, półcień |
słońce, półcień |
||
|
Gleba |
wapienna/ wilgotna |
kwaśna/ wilgotna, skały głębinowe |
||
|
Wysokość/Kwiat |
10 cm |
6-10 cm/4-5 |
||
|
Gatunek, podgatunek |
Gentiana verna subsp.pontica |
Gentiana verna var.angulosa |
||
